qəm

is. <ər.> Kədər, dərd, qüssə, könül tutqunluğu. İnsanın təbiətində iki ümdə xasiyyət qoyulubdur: biri qəm, biri fərəh; ağlamaq əlaməti qəmdir, gülmək əlaməti fərəhdir. M. F. A.. Eşqin yolunda qəm verə üz, aşiq inciməz. S. Ə. Ş.. Cahanda düşdüsə min qəmə, dərdə; Qaranlıq çəkmədi gözünə pərdə. S. V.. // Obrazlı təşbehlərdə. Yaman gün keçər gedər; Ömrümü biçər gedər; Dünyada qəm şərbətin; Hər gələn içər, gedər. (Bayatı). Olubdu qəm yatağı şad gördüyün könlüm. H. x.. Qəm mülkündən azad olum; Yaratdığım bir sənətlə! S. V.. Qoy mən hicranınla qalım baş-başa; Sən qəm zəncirini qır, boynundan at. R. R.. Qəm mizrabı min dərd çaldı onun ürək telində. Ə. Cəm.. Qəm çəkmək – bax qəm yemək. Qəm çəkmə bu qədər divanə könül; Həmişə ruzigar belə dar olmaz. Qur.. Könül, qəm çəkmə, dəhrin gülşənində; Açan hər bir gülün min xarı vardır. H. x.. <Hacı Murad:> Allaha şükür, mənim kimi atan var, sən niyə qəm çəkəsən? S. S. A.. Qəm dəryasına batırmaq (qərq etmək) – son dərəcə kədərləndirmək, qəmgin etmək, qəmləndirmək. Məni qərq elədin qəm dəryasına; Ey çeşmi-xumarım, nöşün ağladın? M. P. V.. Qəm dəryasına batmaq (qərq olmaq) – son dərəcə qəmgin olmaq, pərişan olmaq, dərdli olmaq, kədərlənmək. Məmmədhəsən əmi qəm dəryasına qərq olmuşdu. C. M.. <Hacı Murad:> İmran ağa, nə qəm dəryasına batmısan? S. S. A.. Qəm eləmək (etmək) – bax qəm yemək. <Qönçə:> Qəm eləmə, işimiz düzələr, bir yerdə kəsbkarlıq edərik. B. T.. Qəm yemək – qəm çəkmək, fikir çəkmək, qəmə batmaq, dərd çəkmək. Araz qəhqəhə ilə güldü, sonra əli ilə onun çiyninə vurdu: – Qəm yemə, bizimki soyulmaqdan gəlib, – dedi. A. Ş.. <Çimnaz:> Qəm yemə, küsü nə qədər bərk isə, barışıq o qədər şirin olacaqdır. . Ə. M.. Qəmə batmaq – bax qəm dəryasına batmaq. <Dəli Səməd> birdən nazik qollarını qırışdırıb və uzun ucuqırma burnunu sallayıb, belə qəmə batırdı ki, elə bil ömürdən məqsəd bilmərrə görmürdü. Ç.. Qəminə qalmaq – dərdinə qalmaq, qeydinə qalmaq, halı ilə maraqlanmaq. Yar məgər yarını yadına salmaz? Arayıb-axtarmaz, qəminə qalmaz? Q. Z.. Qəminə ortaq olmaq – dərdinə şərik olmaq. Bu gözəl aləmi gəzdikcə dağ-dağ; Oldum sevincinə, qəminə ortaq. M. Müş..